Język włoski, znany ze swojej melodyjności, bogatej historii i kulturowego znaczenia, fascynuje uczących się na całym świecie. Kluczem do opanowania tego pięknego języka jest zrozumienie jego fundamentów, a wszystko zaczyna się od alfabetu. Alfabet włoski i zasady wymowy włoskiej są pierwszym krokiem w podróży każdego pasjonata języka włoskiego.
Wymowa włoska
Naszą przygodę z językiem włoskim rozpoczniemy od nauki wymowy włoskiej. Jest to naprawdę proste, oprócz poniżej podanych zasad, pozostałe wyrazy czytamy tak jak widzimy. Przy każdej zasadzie podałam też przykłady słów, które zilustrują ich poprawną wymowę. To nie tylko ułatwi Ci naukę, ale także pomoże w unikaniu typowych błędów wymowy. W Via Italia, z naszymi grupowymi kursami włoskiego, kładziemy zawsze duży nacisk na praktyczną naukę wymowy.
Wymowa poszczególnych liter:
C – [tʃ] lub [k]
Wymowa litery „C” zależy od następującej po niej samogłoski.
Przed „I” i „E” wymawiana jest jako [tʃi] [tʃe], podobnie jak polskie „czi” „cze” w słowie „cinquecento” (500).
W innych przypadkach brzmi jak [k], na przykład w słowie „casa” (dom).
G – [dʒ] lub [ɡ]
Podobnie jak „C”, „G” zmienia swoją wymowę w zależności od następującej samogłoski. Przed „I” i „E” brzmi jak [dʒi] [dʒe], na przykład w „gelato” (lody), „giorno” (dzień).
W pozostałych przypadkach brzmi jak [ɡ], jak w „gatto” (kot).
H
Litera „H” jest zawsze niema w języku włoskim, co oznacza, że nie jest wymawiana. Przykładem jest słowo „hotel„, które brzmi jak [otel].
CHI/ CHE – [ki]/ [ke]
„CHI” lub „CHE” w języku włoskim wypowiadamy podobnie do polskiego [ki] [ke], np. „occhi” (oczy), „che cosa” (co)
GHI/ GHE – [gi]/ [ge]
Podobnie, „GHI” lub „GHE” w języku włoskim wypowiadamy podobnie do polskiego [gi] [ge], np. „ghepardo” (gepard), „ghiaccio” (lód, np. na jeziorze)
GLI – [ʎi]
„GLI” wymawiamy trochę podobnie do polskiego [li]. Aby rozróżnić głoski „LI” a „GLI” wypowiadając „gli” należy dotknąć językiem tylnych górnych zębów, np. „famiglia” (rodzina)
GN – [ˈɲ]
Głoskę „gn” wymawiamy trochę podobnie do hiszpańskiego [ñ], ewentualnie polskiego [ńi] , np. „gnocchi” (włoski makaron podobny do kopytek), „signora” (pani).
QU -[kł]
Głoskę „qu” wymawiamy jak polskie [kł], np. „questo” (to, ten).
S – [s] lub [z]
Zasady dotyczące wymowy literki „s” mogą wydawać się skomplikowane, ale z doświadczenia wiem, że kursanci intuicyjnie wymawiają te wyrazy poprawnie.
Najważniejsze, aby zapamiętać, że pomiędzy dwoma samogłoskami i przed spółgłoskami dźwięcznymi, np. b, d, g „s” wymawiamy jak [z], np. „rosa” (róża), „casa” (dom), „sbaglio” (pomyłka). W innych przypadkach „s” wymawiamy normalnie jak „s”, np. „sono” (jestem), „presto” (wcześnie). Warto też zapamiętać, że jeśli literka „s” jest podwojona zawsze ją czytamy jak „s”, np. „rosso” (czerwony)
SCI/ SCE – [ʃi] / [ʃe]
Kolejne głoski szelszczące, które wymawiamy podobnie do polskiego [szi] [sze], np. „sciare” (jeździć na nartach), „scenario” (scenariusz).
V – [w]
Literę „v” wymawiamy jak polskie „w”, np. „vino” (wino), „via” (ulica).
Z – [c] / [ts] lub [dz]
Wymowa litery „z” zależy często od regionu. Najważniejsze, aby zapamiętać, że litery „z” NIGDY nie wymawiamy jak polskie [z]. Zazwyczaj jeśli wyraz zaczyna się od „z” jest wymawiane jako [dz], np: „zoo” (zoo), natomiast w środku wyrazu jak [c]: „pizza” (pizza), „mezzo” (połowa).
Pozostałe litery wypowiadamy tak samo jak zapisjemy.
Częste błędy wymowy – jak ich unikać
Nauka włoskiej wymowy otwiera drogę do poprawnej wymowy, jednak nawet najbardziej zaawansowani uczniowie mogą napotkać trudności. Oto kilka porad, które pomogą uniknąć najczęstszych błędów wymowy w języku włoskim:
1. Podwojone spółgłoski
- Błąd: Niezwracanie uwagi na podwójne spółgłoski
- Jak unikać: W języku włoskim często występują podwójne spółgłoski i trzeba o nich pamiętać. Jeśli nie podwoimy dźwięku danej spółgłoski wypowiemy zupełnie inny wyraz. Przykład: „nono” (dziewiąty) vs „nonno” (dziadek), bardziej ekstremalne przykłady: „penne” (typ makaronu „rurki”) vs „pene” (penis) lub „anno” (rok) vs „ano” (odbyt).
2. Akcentowanie
- Błąd: Niewłaściwe akcentowanie słów.
- Jak unikać: Często mówi się, że włoski jest językiem melodyjnym, a to wynika właśnie z akcentowania. Włosi są tak bardzo przyzyczajeni do właściwego akcentowania, że jeśli ktoś nawet wymówi poprawnie wyraz, ale źle zaakcentuje, Włoch może go nie zrozumieć.
Polacy uczący się języka włoskiego, zdecydowanie najwczęśniej źle akcentują wyrazy: „bambino” (dziecko) i „lavoro” (praca).
Często też akcent zmienia znaczenie wyrazu, chociaż pisownia jest identyczna, np: „vestiti!” (ubierz się!) vs „vestiti” (ubrania); „ancora” (kotwica) vs „ancora” (jeszcze).
3. Utrwalona zła wymowa
Bardzo często, także w polskiej telewizji, słyszę źle wymawiane włoskie wyrazy. Najczęściej są to: Lamborghini (czytamy przez [gi], nigdy [dżi]), prosciutto [wymawiamy bardziej jak polskie „szi”), bruschetta (wymawiamy przez [ske]), gnocchi (popatrzcie do omówienia głoski „gn”, nigdy g nie wymawiamy!), espresso (tam nie ma „k”!).
Pamiętając o tych wskazówkach i regularnie ćwicząc, z łatwością unikniesz typowych błędów i znacząco poprawisz swoją wymowę w języku włoskim. Powodzenia! :)
Alfabet włoski
Jak już teraz znasz wszystkie zasady wymowy, przejdźmy do włoskiego alfabetu.
Alfabet włoski składa się z 21 liter, a każda z nich ma swoją unikatową wymowę, która różni się od tej znanej z języka polskiego. W nawiasie zapisałam wymowę liter, przeczytaj te literki według poznanych wcześniej zasad włoskiej wymowy.
Ciekawostką jest, że Włosi jeśli literują wyrazy nie używają tak jak my w Polsce np. imion, ale nazw konkretnych miast. Poniżej obok alfabetu dopisałam miasta, które występują przy literowaniu. W niektórych bardziej problematycznych podkreśliłam samogłoskę na którą pada akcent (czyli w skrócie przedłużamy tę samogłoskę w celu poprawnego akcentowania).
A [a] di Ancona
B [bi] di Bologna/ Bari
C [ci] di Como / Cagliari
D [di] di Domodossola
E [e] di Empoli
F [effe] di Firenze
G [gi] di Genova
H [acca] di Hotel
I [i ] di Imola
L [elle] di Livorno
M [emme] di Milano
N [enne] di Napoli
O [o] di Otranto
P [pi] di Palermo
Q [cu] di Quarto
R [erre] di Roma
S [esse] di Savona
T [ti] di Torino
U [u] di Udine
V [vu] di Venezia
Z [zeta] di Zara
W alfabecie włoskim występuje też 5 liter pochodzenia obcego. Z racji tego, że nie ma włoskich miast, które zaczynają się od tych liter, jeśli już przy litrowaniu trzeba będzie podać wyraz, można wspomóc się tymi poniżej:
J [i lunga] di jeans *lungo oznacza długi, więc dosłownie „długie i”
Y [ipsilon / i greca] di yogurt
K [cappa] di ketchup
X [ics] di xbox
W [vu doppia] di wurstel *doppio oznacza podwójny, więc dosłownie „podwójne v”
Kiedy używamy alfabetu?
Alfabetu używamy chcąc przeliterować np. nasze imię, nazwisko czy miejscowość. Często Włosi mają problem z zapisaniem obcojęzycznego nazwiska, więc alfabet jest bardzo pomocny!
Jakie pytanie możemy usłyszeć?
Puoi fare lo spelling del tuo nome? Możesz przeliterować swoje imię?
Puoi fare lo spelling del tuo cognome? Możesz przeliterować swoje nazwisko?
Na to pytanie mogę odpowiedzieć:
- Sì, certo (tak, oczywiście).
- Il mio nome si scrive (moje imię zapisuje się) : emme – a – gi – di – a – elle – e- enne- a.
- Il mio cognome si scrive (moje nazwisko zapisuje się): esse – zeta – ci – zeta – e – pi – a- enne- i – kappa.
Oczywiście jeśli ktoś miałby problem ze zrozumieniem dodałabym nazwy miast, czyli np. Emme di Milano, a di Ancona …. itd.
Zakończenie
Jeśli czytasz zakończenie to oznacza, że udało Ci się zrobić piewszy krok w kierunku poznania języka włoskiego! Bravissimo! Bravissima!
Mam nadzieję, że ten artykuł nie tylko pomoże Ci zapamiętać jak poprawnie wymawiać wyrazy, ale także zainspirował Ciebie do dalszej nauki i eksploracji języka (zajrzyj na moją stronę jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o kursach z języka włoskiego – Kursy włoskiego).
Pamiętaj, że każda litera, każde słowo, które uczysz się wymawiać i rozumieć, przybliża Cię do płynności w języku włoskim oraz do głębszego połączenia z bogatą historią i kulturą Włoch.
Nie zapominaj także o znaczeniu praktyki i cierpliwości; nauka języka to proces, który wymaga czasu, poświęcenia i, przede wszystkim, pasji.
Dziękuję za towarzyszenie nam w tej edukacyjnej przygodzie. Niech odkrywanie zasad wymowy i alfabetu włoskiego będzie dopiero początkiem Twojej fascynującej podróży z językiem włoskim.
Buona fortuna!
Grazie :)